Qabel il-Kunsill tal-Malti
Qabel ġie stabbilit il-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti, l-Akkademja tal-Malti kienet l-għaqda volontarja li rabtet isimha mal-kultivazzjoni tal-Malti għax kienet twaqqfet apposta fl-1920 biex tistandardizza l-ortografija. Fl-Akkademja, li dak iż-żmien kienet tissejjaħ l-Għaqda tal-Kittieba tal-Malti, kien hemm l-aqwa kittieba, bħal Dun Karm, Ġużè Galea u Ġużè Muscat Azzopardi. Kien hemm ukoll l-aqwa filologi Maltin ta’ dik il-ħabta, bħal Pietru Pawl Saydon u Ninu Cremona. L-akbar biċċa xogħol li għamlet l-Akkademja, mela, kienet l-istandardizzazzjoni tal-ortografija – ħidma li l-awturi, il-pubblikaturi u l-għalliema kienu jħossu bżonnha dak iż-żmien ħalli jkun hemm sistema waħda uniformi ta' kitba bil-Malti.
Imma x-xogħol fuq l-ortografija huwa parti żgħira mill-politika lingwistika.
Ġara wkoll li fl-1937 l-Università ta' Malta waqqfet id-Dipartiment tal-Malti u fl-1988 l-Istitut tal-Lingwistika. Il-membri taż-żewġ entitajiet huma kkwalifikati akkademikament imma dawn ma kellhomx setgħa jfasslu l-politika lingwistika għal pajjiżna.
Maż-żmien kien hemm diversi tentattivi biex issir liġi li ssaħħaħ il-qagħda tal-ilsien Malti. Fl-1994 twaqqaf il-Bord għall-Ilsien Malti li bis-saħħa tar-rapport tiegħu Strateġija għal-Lingwa Nazzjonali (2001), wasalna biex fl-2005 l-Parlament approva unanimament il-Liġi tal-Malti, li kienet imbuttata mill-Onor. Louis Galea, li dak iż-żmien kien il-Ministru tal-Edukazzjoni. B’din il-liġi, l-Istat beda jikkontribwixxi b’mod konkret għall-ħarsien u l-iżvilupp tal-ilsien nazzjonali. Bl-istess liġi, twaqqaf il-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti li huwa l-uniku korp tal-gvern responsabbli mill-iżvilupp tal-lingwa Maltija. L-Akkademja tal-Malti llum hi ffukata aktar fuq il-qasam letterarju tal-Malti, u flimkien mal-għaqdiet l-oħra tal-Malti u l-Università tintalab tikkoordina ħidmietha biex jintlaħqu l-miri nazzjonali b'risq l-ilsien nazzjonali.
Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti
Il-Kunsill tal-Malti huwa magħmul minn 11-il membru. Fosthom hemm rappreżentanti mid-Dipartiment tal-Malti u l-Istitut tal-Lingwistika fl-Università, l-Akkademja tal-Malti, id-Dipartiment tal-Kurrikulu, l-Istitut tal-Ġurnalisti Maltin, il-Kunsill Malti għall-Kultura u l-Arti, l-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali u rappreżentant tal-għaqdiet tal-Malti.
Il-Kunsill jaqa’ taħt il-Ministeru tal-Edukazzjoni u l-Gvern jagħtih il-fondi biex iwettaq il-proġetti tiegħu. Barra minn hekk, bis-setgħa tal-Liġi jgawdi mill-awtonomità li tixraqlu fil-qadi ta’ dmirijietu.
Jaħdem billi jiddelega x-xogħol lill-Kumitati Tekniċi tiegħu, maħtura apposta minnu, li jieħdu ħsieb l-oqsma tal-Edukazzjoni, ix-Xandir, it-Terminoloġija u t-Traduzzjoni, u l-Iżvilupp tal-Malti fl-Informatika.
Il-Kunsill huwa membru tal-Federazzjoni Ewropea tal-Istituzzjonijiet Nazzjonali tal-Lingwa (EFNIL). Din tiġbor flimkien l-istituzzjonijiet tal-24 lingwa uffiċjali tal-Unjoni Ewropea.
Il-Membri tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ilsien Malti
Il-Membri tal-Kunsill (2017- )
| President |
|
Prof. Joe Friggieri |
| Membri |
|
Keith Azzopardi (mill-għaqdiet tal-Malti) |
| |
|
Jean-Pierre Caligari (mill-Awtorità tax-Xandir) |
| |
|
Mauro Camilleri (mill-qasam tal-Malti fl-iskejjel indipendenti) |
| |
|
Prof. Antoinette Camilleri Grima (mill-qasam tat-tagħlim tal-Malti fil-Fakultà tal-Edukazzjoni) |
| |
|
Charles Flores (mill-Istitut tal-Ġurnalisti Maltin) |
| |
|
Dr Chris Gruppetta (mill-pubblikaturi Maltin) |
| |
|
Dr Simone Inguanez (mill-Kunsill Malti għall-Arti) |
| |
|
Daniela Meli (mill-uffiċċju tas-Segretarju Permanenti Ewlieni taċ-Ċivil) |
| |
|
Prof. Manwel Mifsud (mill-Akkademja tal-Malti) |
| |
|
David Muscat (mill-qasam tal-Kurrikulu fid-Diviżjoni tal-Edukazzjoni) |
| |
|
Prof. Sergio Portelli (mid-Dipartiment tal-Istudji tat-Traduzzjoni, it-Terminoloġija u l-Interpretar fl-Università) |
| |
|
Dr Olvin Vella (mid-Dipartiment tal-Malti u l-Istitut tal-Lingwistika u t-Teknoloġija tal-Lingwa fl-Università) |
| |
|
Claire Zerafa (mill-qasam tal-Malti fl-iskejjel tal-Knisja) |
| |
|
Joseph Caruana (osservatur mid-dipartimenti tat-traduzzjoni tal-Unjoni Ewropea) |
| |
|
|
| Direttur Eżekuttiv |
|
Thomas Pace |
Il-Membri tal-Kunsill (2013-2016)
| President |
|
Prof. Ray Fabri |
| Viċi President |
|
Charles Flores |
| Segretarju |
|
Dr George Farrugia |
| Membri |
|
David Agius Muscat |
| |
|
Prof. Albert Borg |
| |
|
Dr Peter Grech |
| |
|
Dr Simone Inguanez |
| |
|
Victor Laiviera |
| |
|
Prof. Manwel Mifsud |
| |
|
David Muscat |
| |
|
Dr Michael Spagnol |
| |
|
|
| Direttur Eżekuttiv |
|
Thomas Pace |
Il-Membri tal-Kunsill (2009-2012)
| President |
|
Prof. Manwel Mifsud |
| Viċi President |
|
Dr Simone Inguanez |
| Segretarju |
|
Dr George Farrugia |
| Membri |
|
David Agius Muscat |
| |
|
Clare Azzopardi |
| |
|
Dr Joseph Axiaq |
| |
|
Prof. Albert Borg |
| |
|
Prof. Ray Fabri |
| |
|
Mario Schiavone |
| |
|
Olvin Vella |
| |
|
|
| Direttur Eżekuttiv |
|
Thomas Pace |
Il-Membri tal-Kunsill (2005-2008)
| President |
|
Prof. Manwel Mifsud |
| Viċi President |
|
Dr Josette Attard |
| Segretarju |
|
Dr George Farrugia |
| Membri |
|
Prof. Albert Borg |
| |
|
Joseph P. Borg |
| |
|
Prof. Charles Briffa |
| |
|
Victor Cauchi |
| |
|
Prof. Ray Fabri |
| |
|
Prof. Joe Friggieri |
| |
|
Dr Simone Inguanez |
| |
|
Mario Schiavone |
| |
|
|
| Direttur Eżekuttiv |
|
Olvin Vella |
It-Twemmin tal-Kunsill
Il-Kunsill jara li f’xogħlu jkun serju u professjonali billi jirriċerka u jibbaża d-deċiżjonijiet tiegħu fuq min verament studja l-lingwa; inklużiv billi, bi djalogu miftuħ, jisma’ u jikkonsulta ma’ kull min ikun interessat, għax il-Malti hu l-ilsien tagħna lkoll u jużah kulħadd; u ġentili billi jersaq lejn il-pubbliku “bil-kelma t-tajba”. Ma naħdmux bil-forza imma bil-konvinzjoni għax minn dak li nirċievu u naqraw mill-poplu u mill-konkorrenza għall-attivitajiet u l-korsijiet li norganizzaw, konxji li l-poplu Malti interessat fi lsienu u jħobbu.